Aşil tendonu nedir? Aşil tendonu kopması ve tedavi yöntemleri
Sağlık tüm insanları ilgilendiren bir konu. Yürüyüşümüz bile sağlığımızı ve günlük yaşantımızı büyük oranda etkileyebilir. Sadece yürürken bile yapılan bir hata ile sağlığımıza zarar verebiliyoruz. En çok merak edilen konulardan olan ''aşil tendonu, aşil tendonu nedir, aşil tendonu kopması, aşil tendonu zedelenmesi, aşil tendonu tedavi yöntemleri'' gibi soru başlıklarına yer verdiğimiz bu yazıyı mutlaka okuyun..
Aşil tendonu; alt bacağın arkasında yer alan ve baldır kasını topuk kemiğine bağlayan, vücudumuzdaki en büyük tendondur. Oldukça büyük bir yüke karşı koyabilme kapasitesine sahip bu tendonun zorlanmalar sonucu zedelenmesi ya da kopması halinde aşil tendonu kopması meydana gelir. Bu kopma, ayak ve ayak bileği fonksiyonlarında ciddi kayba yol açtığı için tedavi gerektiren bir durumdur.
Aşil Tendonu Nedir?
Kasları kemiklere bağlayan lifli bağ dokuları olan tendonlar, büyük gerilmelere dayanıklı, oldukça güçlü yapılardır. Kas ve kemiklerden oluşan, vücudun taşıyıcı sistemini sabit tutma görevi gören tendonlar, zorlanma ve aşırı kullanım sonucu zarar görebilen ya da kopabilen dokulardır. Bu dokuların en büyüğü ise topuk kemiğini baldıra bağlayan aşil tendonu isimli tendondur. Bu tendon ismini vücudundaki tek zayıf noktası topuğunun arkası olan ve efsanelerde anlatılan Aşil isimli Yunan Tanrısından almıştır.
Aşil tendonunun temel işlevi ayağın aşağı doğru bükülmesidir. Bu tendon, yürüme esnasında gerçekleşen ayağın itme hareketini ve parmak ucunda yükselme hareketini kontrol eder. Tüm ayak ve ayak bileği hareketleri, yürüme fonksiyonunun ayrılmaz bir parçası olan aşil tendonu tarafından kontrol edilir.
Aşil Tendonu Nasıl Kopar?
Aşil tendonu kopması bacağın arkasında yer alan baldır kasını topuk kemiğine bağlayan tendonun kısmen ya da tamamen yırtılması sonucu görülen bir durumdur. Çoğunlukla sporcularda görüldüğü düşünülse de ani bir zorlanma ya da aşırı esneme sonucu yaş ve cinsiyet fark etmeksizin her bireyin başına gelebilir.
Aşil tendonunun koptuğu durumlarda kişi, ayak bileği arkasında şiddetli bir ses duyabilir, aynı zamanda ani ve şiddetli bir acı hisseder. Bu kopma sonrasında kişi yürüme ve bileğini hareket ettirmede güçlük çeker. Kopmanın türüne bağlı olarak cerrahi müdahale gerekebilir.
Kopmalar çoğunlukla topuk kemiğinin 6 cm üzerindeki bölgede görülür. Tendon kanlanmasının bu bölgede nispeten daha az olması sonucu bu bölgede daha fazla kopma görülür ve iyileşme süresi daha uzundur. Kopmaların başlıca nedenleri şu şekildedir:
• Düşme
• Yürürken ayağın çukura girmesi
• Yoğun ve zıplama hareketleri içeren antrenmanlar sırasında aşil tendonunu aşırı ya da sürekli zorlama
Aşil Tendonu Yaralanması Risk Grupları
Genellikle tendon kopmalarında, sporcuların en önemli risk grubunu oluşturduğu söylenebilir. Ancak, aşil tendonu kopması pek çok kişinin başına gelebilecek bir durumdur. Yaş, cinsiyet, kişinin yaptığı egzersiz ve sporlar, kullanılan ilaçlar, sigara ve obezite risk faktörleri arasındadır.
Kadınlara göre erkeklerde daha sık görülen aşil tendonu yırtılmaları en çok 30-40 yaş arasındaki kişilerde meydana gelir. Buna ek olarak, koşu, atlama, zıplama ve ani durmaların olduğu sporlarla ilgilenen kişilerin de bu durumla daha sık karşılaştığı söylenebilir. Bazı antibiyotikler de aşil tendonunun zayıflamasına neden olabilir.
Aşil Tendonu Yaralanmalarının Belirtileri Nelerdir?
Aşil tendonu kopmalarında baldır bölgesinde ağrı, bilekte ağrı ve şişkinlik, bileği bükmede güçlük ve yürümede zorluk, aşil tendonu zarar gören ayağın üzerinde duramama gibi belirtiler görülür. Çok nadiren de olsa aşil tendonu yaralanmaları belirti vermeyebilir.
Spor sırasında tendon zedelenmesi ya da ayak burkulması görülen durumlarda, acı ve ağrı hissinin zaman içerisinde hafiflemesi, bölgede şişkinlik ve yürümede güçlük gibi belirtilerin eşlik etmesi halinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
Aşil Tendonu Yaralanması Tanısı Nasıl Konur?
Aşil tendonu kopmaları sonucu ağrının durumu ve diğer belirtilerin şiddetine göre acil servise başvurmak ya da bir ortopediste görünmek gerekir. Doktor muayenesinde bölgede şişkinlik, ödem, alt bacak kaslarında hassasiyet ve tendonda dışarıdan hissedilen bir boşluk olup olmadığı kontrol edilir. Aynı zamanda, doktor, kişinin baldır kaslarını sıkarak ayağın pasif olarak kendiliğinden kasılıp kasılmadığına bakar. Bu kasılma gerçekleşmiyorsa, tendonda bir yırtıktan şüphelenilir.
Tanı ultrason ya da MR ile konur. Böylelikle, kopmanın yeri ve tendonun kısmen mi yoksa tamemen mi zedelendiği tespit edilir ve buna göre uygun tedavi planı oluşturulur.
Aşil Tendonu Kopmaları Nasıl Tedavi Edilir?
Pek çok yaralanmada olduğu gibi, tedavi ve iyileşme süreci kişinin yaşı, aktivite durumu ve kilosuna göre farklılık gösterebilir. Gençler ve profesyonel sporcularda tendonun eski haline getirilmesi için operasyon önerilirken, ileri yaştaki kişilerde veya ameliyat için ciddi riskleri olan hastalarda tendonun kendiliğinden iyileşmesi için konservatif tedavi uygulanabilir.
Konservatif Tedavi
Konservatif tedavi uygulamalarında amaç ağrının azaltılması ve en kısa sürede günlük aktivitelere dönüşün sağlanmasıdır. Soğuk uygulama, ağrı kesiciler, özel dizayn edilmiş breysler ve koltuk değnekleri ile yürüme önerilir. Takip eden süreçte rehabilitasyon ile eklem hareket açıklığı ve kas güçlendirmeleri hedeflenir.
Rehabilitasyon, kişinin ameliyat geçirip geçirmemiş olması fark etmeksizin her hastaya önerilen bir tedavidir. Bacak kasları ve aşil tendonunun çalıştırılması için bir uzman gözetiminde yapılan bu egzersizler, hastaların 4-6 ay içerisinde eski formuna kavuşmasını sağlar.
Cerrahi Müdahale
Amatör veya profesyonel sporcular, aktif günlük yaşamı olan kişiler ve gençlerde tercih edilen cerrahi müdahale, iyileşme sürecini kısaltma ve kişiyi atletik performansına tamamen kavuşturmayı hedefler. Yaralanmanın biçimine göre operasyonun nasıl gerçekleşeceği de farklılaşabilir.
Ameliyat, çoğunlukla bacağın alt arka kısmından yapılan keşiden kopuk tendon uçlarının özel güçlendirilmiş dikiş materyalleri ile dikilmesi şeklinde yapılır. Yaralanmanın tipine bağlı olarak yapılan kesinin boyutu farklılık gösterebilir.